Sędzia nie może rozpoznawać żadnej sprawy, dopóki nie zostanie przedstawiona prośba przez tego, kto ma prawo zaskarżyć małżeństwo o nieważność.
I tak, do zaskarżenia małżeństwa, uprawnieni są małżonkowie, oraz rzecznik sprawiedliwości. Ten ostatni, ma jednak takie prawo dopiero wówczas, gdy nieważność małżeństwa została już rozgłoszona, a związku z tym nie można lub nie wypada konwalidować (kan. 1674).
Prośba, o której mowa powyżej – sformułowana głównie na piśmie – nazywana skargą powodową, stanowi element konieczny dla rozpoczęcia procesu. Jej brak bowiem, powodowałby, że wyrok byłby dotknięty wadą nieważności nieusuwalnej (kan. 1620, n.4 k.pr.kan.). Co ciekawe, wspomniana prośba, może nastąpić również w formie ustnej. Następuje to w przypadku, gdy powód ma przeszkodę w przedłożeniu skargi powodowej; wówczas jednak wikariusz sądowy, winien polecić notariuszowi zredagowanie stosownego pisma, które po przeczytaniu powodowi i przez niego zaaprobowane – zastępuje – co do wszystkich skutków prawnych, skargę pisemną powoda.
Niemniej jednak, skarga powodowa musi spełniać następujące wymagania:
– wyrażać, wobec jakiego sądu sprawa jest wnoszona;
– opisywać przedmiot sprawy, a więc określić małżeństwo, o które chodzi oraz wskazać racje prośby o stwierdzenie nieważności, czyli tytuł lub tytuły, poprzez które zostaje zaskarżone małżeństwo;
– wskazywać, na jakich faktach i dowodach opiera się powód, chcąc udowodnić to, co twierdzi;
– być podpisana przez powoda, lub jego pełnomocnika, ze wskazaniem dnia, miesiąca i roku, oraz miejsca zamieszkania powoda lub jego pełnomocnika, albo miejsca przez nich oznaczonego do odbierania akt;
– wskazywać stałe, lub tymczasowe zamieszkanie drugiego małżonka.
Należy pamiętać, że ustawodawca mając na uwadze dobro małżeństwa, oraz samych małżonków sformułował przepis, w myśl którego „Sędzia, zanim przyjmie sprawę i ilekroć dostrzeże nadzieję dobrego wyniku, powinien zastosować środki pastoralne, by małżonkowie, jeżeli to możliwe, zostali doprowadzeni do uważnienia małżeństwa i do wznowienia wspólnego życia małżeńskiego” (kan. 1676 k.pr.kan.).
Prawidłowe sformułowanie i wniesienie skargi powodowej, ma dla procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa znaczenie kluczowe, bowiem rzutuje na przebieg dalszej procedury. Zostanie ona opisana w kolejnych artykułach na niniejszym blogu.