Bardzo ważne zagadnienie, które jest ściśle związane z rozwodem dotyczy kontaktów z małoletnimi dziećmi stron. Najczęściej do ich ustalenia dochodzi już w wyroku rozwodowym. Z czasem z uwagi na różne okoliczności związane zarówno z rodzicami jak i dziećmi konieczna staje się modyfikacja dotychczasowych ustaleń. Należy podkreślić, ze niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz dzieci mają prawo, a wręcz obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów (art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Jak wynika z zacytowanego artykułu kontakty same w sobie obejmują: przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Powyższy katalog sposobów kontaktowania się z dzieckiem nie jest katalogiem zamkniętym i każdy inny skuteczny sposób kontaktu, który jest zgodny z prawem jest dozwolony.
Władnym do podejmowania rozstrzygnięć związanych z kontaktami poza sądem orzekającym rozwód jest także sąd opiekuńczy.
Przede wszystkim rodzice ustlając kontakty z dzieckiem winni mieć przede wszystkim na uwadze dobro dziecka. To również nim będzie się kierował każdorazowo Sąd. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wprowadza prymat porozumienia między rodzicami w zakresie kontaktów z dziećmi. Jeżeli w wyroku rozwodowym orzeczone zostanie, że władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom porozumienie między nimi jest obligatoryjne. Artykuł 106 k.r.o. wskazuje, że sąd opiekuńczy będzie uprawniony do zmiany orzeczenia zarówno o władzy rodzicielskiej jak i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku rozwodowym, separację bądź unieważnienie małżeństwa albo ustalającym pochodzenie dziecka. W razie braku pomiędzy rodzicami porozumienia w zakresie kontaktów sąd orzeknie o nich z urzędu kierując się jedynie dobrem dziecka.
Bez wątpienia ingerencja sądu w ustalenia dotyczące kontaktów z dzieckiem jest ingerencją w sferę życia osobistego. W związku z tym jest/winna być dokonywana przez sąd z ogromnym wyczuciem. Postępowanie to toczy się w trybie postępowania nieprocesowego. Z uwagi na istotność tego zagadnienia, sąd przed wydaniem postanowienia zobowiązany jest do przeprowadzenia rozprawy. Następnie postanowienia stają się wykonalne dopiero po ich uprawomocnieniu. W toku sprawy, jeżeli nie jest to połączone z nadmiernymi trudnościami, sąd wysłucha każdego z rodziców.
Tak samo jak sąd może kontakty z dzieckiem rozszerzyć, tak samo może je ograniczyć. Jak wskazuje art. 1132 k.r.o. Sąd może z uwagi na dobro dziecka je ograniczyć , a w szczególności: zakazać spotykania się z dzieckiem, zakazać zabierania dziecka poza jego miejsce stałego pobytu, zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd, ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość bądź zakazać porozumiewania się na odległość. Tak samo jak katalog sposobów porozumiewania się tak i katalog możliwości ograniczenia kontaktów z dzieckiem nie jest katalogiem zamkniętym. Co zatem idzie, jeżeli sąd uzna za stosowne ograniczenie kontaktu w inny sposób, będzie miał do tego prawo.
Najdalej idącą ingerencją sądu w sytuacji, gdy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka, będzie ich całkowite zakazanie. Istotnym jest, że zakaz taki może zostać orzeczony nawet bez pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej.
Aby skutecznie dokonać zmiany w ustalonych już kontaktach jednego z rodziców z dzieckiem należy do odpowiedniego sądu opiekuńczego złożyć wniosek o rozszerzenie kontaktów bądź ograniczenie kontaktów. Sprawy o ustalenie kontaktów rozpoznają Sądy Rejonowe, Wydziały Rodzinne i Nieletnich. Z uwagi na istniejącą właściwość przemienną strona wnosząca może wybrać Sąd, w którym sprawa będzie się toczyła. Może to być Sąd w którym miejsce zamieszkania lub stałego pobytu ma dziecko. W przypadku gdy o ustalenie kontaktów wnosimy w pozwie rozwodowym, to właśnie sąd orzekający o rozwodzie będzie sądem właściwym. W takim wniosku poza wskazaniem odpowiedniego sądu należ także wskazać dane wnioskodawcy oraz uczestnika. Wnioskodawcą będzie osoba, która owy wniosek składa, natomiast uczestnikiem będzie drugi z rodziców. Do danych niezbędnych zalicza się imię, nazwisko, adres zamieszkania, PESEL. Do złożenia takiego wniosku uprawniony jest nie tylko każdy z rodziców, ale także mogą to zrobić rodzeństwo, dziadkowie, powinowaci w linii prostej (np. dzieci, wnuki, prawnuki, oraz pradziadkowie małżonka), a także ten kto sprawował piecze nad dzieckiem przez dłuższy czas. Co więcej małoletni- dziecko, które ukończyło 13 rok życia i nie jest ubezwłasnowolnione całkowicie, również może złożyć opisywany wniosek (art. 573 k.p.c.). Wniosek taki podlega opłacie w wysokości 100 zł. Kwotę tę należy wpłacić przed wniesieniem wniosku do sądu oraz dołączyć do niego potwierdzenie dokonania takiej opłaty. W pierwszej części powinno umieścić się swoje żądanie- to w jaki sposób chcemy, aby kontakty zostały rozszerzone bądź ograniczone. Następnie należy wskazać dowody na poparcie naszych twierdzeń zarówno te z dokumentów jak i osobowe- świadków. Przed uzasadnieniem niezbędne jest wskazanie czy strony postępowania tj. rodzicie podjęli próbę polubownego załatwienia sprawy. Jeżeli taka próba nie została podjęta należy wskazać krótko dlaczego. Kolejnym elementem omawianego wniosku jest uzasadnienie. To tu musimy wskazać wszelkie okoliczności, twierdzenia oraz dowody na ich poparcie. W tej części opisowo należy wskazać dlaczego uważamy, ze ustalenie kontaktów z dzieckiem właśnie w takim kształcie jaki żądamy jest słuszne i zgodne z dobrem dziecka. Mówiąc prościej to w tej części mamy przekonać sąd do swojego stanowiska. Na koniec należy podpisać się oraz wymienić jakie załączniki są przesyłane do sądu wraz z naszym wnioskiem.
Źródło: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Grzegorz Jędrejek, Warszawa 2017.